Prof. Dr. Yücel Kabapınar – University of Leeds (Doktora) – İngiltere

Kendinizden ve eğitim hayatınızdan bahseder misiniz?

Endüstri Meslek Lisesi Elektrik Bölümü mezunuyum. Bu okulu bitirdikten sonra 1984 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Tarih Öğretmenliği’ni kazandım. Yani Elektrik Bölümünün arkasından Tarih Öğretmenliği, bizim zamanımızda öyleydi… 4 yıllık lisans eğitimimin ardından 1988 yılında Tarih Öğretmenliği’nden mezun oldum. Hemen arkasından Uşak Eşme İmam Hatip Lisesi’ne öğretmen olarak atandım. Aynı süreç içerisinde de yüksek lisansa başladım. Yüksek lisans tezim Cumhuriyet Dönemi Lise Tarih Ders Kitaplarının İncelenmesi noktasıydı. Onun ardından Doktora için İngiltere’deki University of Leeds’e yollandık. Sosyal Bilgiler ve Tarih Öğretimi alanında, yani bu dersleri başarılı bir şekilde öğretimi ile ilgili alanda University of Leeds’e yollandık. Orada Türk ve İngiliz Tarihi ders kitaplarının dizayn, içerik ve kullanılabilirlik açısından karşılaştırılması adlı Doktora tezini yapıp 1999 yılında ülkeye döndük. Durum bundan ibaret…

Peki, neden İngiltere’yi tercih ettiniz?

Bu bizim tercihimiz değildi. YÖK Dünya Bankası Milli Eğitimi Geliştirme Projesiyle gittiğimiz için bu projenin başındaki kişiler İngiltere ve Amerika olmak üzere grubu ikiye böldü.  Bize de talih olarak İngiltere düştü.

Yurt dışına gidiş sürecinizden bahseder misiniz? Herhangi bir burs aldınız mı?

Türkiye Cumhuriyeti Yükseköğretim Kurumu Dünya Bankası’ndan bir kredi aldı. Milli Eğitimi Geliştirme Projesi adıyla. O çerçevede bize 35 ay boyunca bir ücret ödendi ve biz de mecburi hizmet karşılığında bu bursu ödedik. Türkiye’ye döndüğümüzde hizmet vererek tamamlamış olduk. Aile parasıyla yapabilme olanağımız zaten yoktu. Türkiye Cumhuriyeti’nin, bu halkın katkılarıyla doktoramızı yapmış olduk.

Bu süreç için girdiğiniz sınavlar veya mülakatlar oldu mu?

Olmaz mı? Öncelikle bütün asistanlara açıktı. İngilizce sınavına girdik. Bu İngilizce sınavı ile birlikte barajı geçtik, düzeylerimiz belli oldu. Bilkent Üniversitesi’nde ben ve eşim 1,5 ay kadar yabancı dil eğitimine tabi tutulduktan sonra IELTS ve TOEFL sınavlarına girdik. Onları kazandıktan sonra İngiltere’ye gittik.

Peki, lisans ve lisansüstü eğitim alanınızdaki bölüm farklılığı neden oldu?

Eğer siz bir babanın 3 erkek oğlundan biriyseniz ve babanın temel amacı “Elleri ekmek tutsun” ise sizin tercihiniz orada önemli değil. Siz Endüstri Meslek Lisesi’ne gitmek zorundasınız. Diğer kardeşlerimde Endüstri Meslek Lisesi mezunu ama ben çok sevmiyordum açıkçası. Ne elektriği ne de el işi gerektirebilecek bir şeyi. Zaten lisedeki Tarih öğretmenim de sen Tarih Öğretmenliği’ni yaz demişti. Bizim dönemimiz garip bir dönemdi mesela ben tercihlerime Tıp da yazdım, Elektrik Mühendisliği de yazdım. Tarih Öğretmenliği de yazdım onu kazandım, çok coşkuyla karşılamadım ama iyi ki kazanmışım ki buralara kadar gelen sürecimin başlangıcı olmuş.

Peki, yurt dışı deneyimlerinizden bahseder misiniz?

Biz oraya buçuk İngilizceyle gittik. IELTS sınavından 5.5 almak lazımdı baraj için, bende 5.5 aldım. TOELF barajı 500’dü. Bende 510 aldım. Yani ucu ucuna bir İngilizce ile gittim ve orada çok zorlandım. Yani bizi orada 1 yıl kadar bir dil kursuna yollamaları gerekiyormuş. Buradaki kurs yetmedi. Biz Cuma günü Manchester’a indik. Pazartesi günü Peter Tomlinson’ın dersindeydik. Peter Tomlinson kimdir, derseniz; dünyada en hızlı İngilizce konuşan İngiliz bir hocadır. Derse giriyorsunuz sadece sözcük seçiyorsunuz. Çok zorlandım ben doğrusunu isterseniz. Zorlanma sebebim zihinsel yetilerle ilgili de değil tamamen dil öğrenimi ile ilgili. Zihninizde görüş akıyor ama o görüşü İngilizceye dönüştürmek bambaşka bir kültür.

Ama 10 kişi gittik oraya. Aralarından en az zorlanarak bitiren de bizdik. İki kişi başarısız oldu, geri gönderdiler. Bir iki arkadaşım bitiremedi, Türkiye’ye döndü tezini tamamlayıp zorla mezun oldu.

İngiltere’nin bana ne kazandırdığı hususuna gelirsek, ilk önce dünyayı görmeyi kazandırdı diyebilirim. Bilim dünyada nasıl oluyor?, bunu görmemi sağladı. Aslında bizde ne kadar çok ölçüte dayanmayan bir dünyamızın olduğunu, ne kadar çok adam kayırmacılığın olduğunu, öteki tarafta ise şüphesiz orada da haksızlıklar var ama çok büyük oranda akademik liyakat ile bir yerlere gelindiğini gördüm. Bu anlamda bana bilim ufku kazandırdı. Bilimin ne olduğuna ilişkin bakış açısı derinliği kazandırdı. Yeni beceriler kazandım. Mesela Tarih öğretiminin, dünyada tek bir ders varsa ezber olmayacak, onunda Tarih dersi olduğunu fark ettim. Bunun çeşitli yöntemleri olduğunu fark ettim, bu yöntemlerden bir ya da birkaçını tercih ettiğinizde Tarih ezber olmaktan çıkabiliyor. Bunun birazda iktidarın tercihiyle ilintili olduğunu anladım. Siz öğrenciden ve vatandaştan ne kadar az korkarsanız Tarih öğretiminiz o kadar zevkli ve keyifli hale gelebiliyor. Çok sesli hale gelebiliyor. Bunu keşfettim. Dolayısıyla bana hem akademik donanım, hem dünya ufku kazandırmış oldu. Ülkeye döndüğümde bana ayırt edici bir farklılık kazandırdığını düşünüyorum.

Peki, o dönemde İngiltere’de yaşam şartları nasıldı?

Bir kere İngilizce çok sıkıntılıydı. Çok zorlandım onda. Ama onun dışında bize çok az süre verildi, 48 aylık bir süre olması gerekirken 35 ay verildi. Onun sıkışıklığını hep hissettik. Ama öte yandan kütüphane zenginliğini görmek çok güzeldi. Kütüphaneye gidiyorsunuz, istediğiniz kitap yok mu? O kitabı istiyorsunuz ve 3-4 gün içerisinde satın alınıyor o kitap ve size deniliyor ki: “Gelin, alın.” İnternet o dönemlerde Türkiye’de yoktu biz İngiltere’ye geldik. Ben gittikten 1 yıl sonra fark ettim interneti. O kadar çok aktif kullanmayı vs.

 

Ofisten eve sabaha karşı 4’te gelmek ve 5 saatlik uyku uyuyup tekrar sabah 9’da ofise gitmek. Yine sabah karşı 4’e kadar çalışmak yoğun bir maraton demek. Şu anda her akademisyenin gelmek istediği noktadayım. Ama şu bir gerçek ki çok kolay olmuyor buralara gelmek. Mesela benim eşimle birlikte bursum kesildi. Biz yaklaşık 5 ay kadar Türk aileyle ev paylaştık. 1+1 ev… Mutfakta küçük bir kiler vardı, eni 1m; boyu 2,5 m. 15 günde bir aileler yer değiştirmek şartıyla orada yatıyorduk biz. Bursumuz kesilmişti, öteki ailenin de birkaç ay sonra kesilecekti.

 

O günlerimiz çok zor günlerdi ama bir şeyleri başarma duygusu bambaşka. Benim babam belediye otobüsü şoförüydü. 25 Eylül 1995 yılında uçakla giderken kendi kendime dedim ki: “İşçi oğlu Yücel İngiltere’ye doktoraya gidiyor.” Sonra 31 Ocak 1999 tarihinde dönerken de kendimi alkışlar gibi “İşçi oğlu Yücel başardı ve dönüyor.” Dedim… Bu çok güzel bir duyguydu. Nereden geldiğimi asla unutmaksızın bu keyfi hep yaşadım. Bir unvan kazandığımda, bir yerlere geldiğimde…

Peki, lisansüstü eğitimini yurt dışında tamamlamak isteyenlere tavsiyeleriniz nelerdir?

MEB Bursu ya da YÖK bursuna bakmalarını öneririm. Ben Buca Eğitim Fakültesi’nde asistanlık yaparken orada bir kızımız sınavlardan birine girdi, Amerika’da yüksek lisans ve doktora dâhil 6-7 yıl boyunca lisansüstü eğitim aldı. Bu çok zor bir süreçtir, bunun bilincinde olmalılar. Ama öte yandan başarma duygusuyla dönmek acayip keyiflidir. Ve kişiye birçok fark katar. Ufuk farkı, bilim farkı, evrenseli bilme farkı gibi..

En önemlisi de şu ki; gittiğiniz zaman dönmeniz lazım. Bize manevi borcunuz olur kalırsanız… Eşim İngiltere’de kalmayı teklif etti, ben “Hayır, ülkemiz için yapacağımız şeyler var” dedim. Kimisi gidiyor yurt dışına ve oranın büyüsüne kapılıp dönmüyor. Ben hiçbir zaman şunu unutmadım:” Burası benim ülkem. Zaten geride olduğu için ben yurt dışına yollandım. Bursumun parasını geri ödemem bile yetmez. Yani bir de manevi borcum var. O yüzden dönmeliyim.”

Ben her üniversite bitirmiş insanın, Doğu’daki ülkelerde dâhilfarklı medeniyetleri görmelerini isterim. Vatandaş olmak ne demek, bir medeniyeti medeniyet yapan ölçütler nelerdir bunları görmelerini isterim. Doğu’da da anlaşılacak çok şey var oraya da gidin ama İngiltere’yi de Finlandiya’yı da görün…

Peki, Türkiye’ye döndüğünüzde adapte olmakta güçlük yaşadığınız durumlar oldu mu?

Yurt dışına gidip de kendi ülkesini unutanları, kendi ülkesinin koşullarını unutanı anlayamadım hiçbir zaman. Benim ülkem belli, benim sınıflarımda kara tahtalar vardı. Ben döndüğümde nasıl bir ülke ile karşılaşacağımı biliyordum.

Benim ülkem zaten gelişmekte olan bir ülke. Onun insanını da ben biliyorum, sınıf ortamını da akademik ortamını da… Hiç zorlanmadım bu yüzden. Şöyle bir şey var ki siz kendiniz için iyi bir empati yapmışsanız, kendi kültürünüzü iyi içselleştirmişseniz oradaki avantajları da görürsünüz, ülkenizdeki avantajları da.