Prof. Dr. Cabir Vural – New Jersey Institute of Technology(Yüksek Lisans), Wisconsin-Madison University(Doktora) – ABD

Kısaca kendinizden ve eğitim hayatınızdan bahseder misiniz?

İsmim Cabir Vural. İstanbul Teknik Üniversitesi Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği bölümünden mezunum. Yüksek lisans eğitimimi New Jersey Teknoloji Enstitüsü, doktorayı ise Wisconsin-Madison Üniversitesi’nde yaptım. Her iki kurum da Amerika Birleşik Devletlerindedir.

Lisansüstü eğitiminiz için neden Amerika’yı tercih ettiniz?

Dalım Elektrik-Elektronik Mühendisliği. Bu alanda dünyanın en iyi projelerinin yapıldığı okullar çeşitli bağımsız kuruluşlar tarafından her yıl sıralandığında önde gelen üniversitelerin çoğu  Amerika’daki üniversitelerden çıkar. Bu yüzden tercihim orası oldu.

Gidiş sürecinizden bahseder misiniz?

1995 yılında başbakan Tansu Çiller idi.  Kendisinin başbakan olduğu zamanda Türkiye’de 20-25 tane üniversite(Sakarya, Süleyman Demirel, Dumlupınar vb.) açılmıştı 1992 yılında. Bunların öğretim üyesi ihtiyacını karşılamak yurt dışına resmi bursu statüde öğrenci gönderme projesi başlatılmıştı. Bu proje kapsamında, 1995 yılında yapılan sınav vasıtasıyla  resmi burslu öğrencisi olarak gittim ben.

Peki, bu burs için sonrasında devlete herhangi bir karşılık verdiniz mi?

Evet. Şöyleydi bursun şartları: yurt dışında her kaldığınız 1 yıl için Türkiye’de 2 yıl hizmet etmek zorundasınız.

Kaç yıl yurt dışında kaldınız?

Ben 5 yıl 6 ay gibi bir süre yurt dışında kaldım. O yüzden burada 11 yıl mecburi hizmet verdim. Zaten Türkiye’ye döndüğünüz zaman kaç yıl mecburi hizmetiniz olduğunu gösteren belge Milli Eğitim Bakanlığı tarafından  hemen veriliyor. Taahhüdünüzü yerine getirmezseniz, bunu her yere bildiriyor devlet. Bu durumda,  gitmeden önce imza attığınız taahhütnamedeki bedeli geri ödemek zorundasınız. Aksi halde, hiçbir devlet kurumunda göreve başlayamıyorsunuz.

Peki, şu an ki işiniz mecburi hizmetten mi?

Hayır, mecburi hizmetim bitti. Ancak, bir konuya açıklık getirmek isterim. Yurt dışındaki eğitiminiz tamamlandıktan sonra geri geldiğinizde görev yapacağınız kurum siz gitmeden belirlenir. Ancak iki kurumun (devlet kurumu olmak koşuluyla) karşılıklı anlaşması durumunda görev yerinizi değiştirebilirsiniz. Döndüğümde görev yerim Sakarya Üniversitesiydi. Mecburi hizmetimin  10 yılını Sakarya Üniversitesinde, geri kalan süreyi de Marmara Üniversitesinde geçirdim.

Peki, eğitiminize yurt dışında devam etmeyi neden tercih ettiniz?

Daha önce de söylediğim gibi hala daha Türkiye’de yüksel lisans ve doktora programlarından çıkan çıktılar çok zayıf. Daha açık ifade etmek gerekirse, yayınların hangi dergilerde yayınlandığı, tezlerin ne kadarının projelendirildiği, araştırmalara ne kadar bütçe ayrıldığı, yayınların nitelikli atıf alıp almadığı gibi göstergeler için detaylı inceleme yaptığınız zaman Amerika’daki üniversitelerin açık arayla ön sıralarda olduğunu göreceksiniz.

Yüksek lisansınıza hangi bölüm üzerinden devam ettiniz?

Kendi bölümüm üzerinden devam ettim.

Yurt dışı deneyimlerinizden bahseder misiniz? Katıldığınız konferanslar, verdiğiniz seminerler oldu mu?

Biz lisansüstü öğrencisi olduğumuz için seminer veya konferans vermek biraz zordu. Bunları öğretim üyesi düzeyindeki kişiler yapabilmekteydi. Ama ilk gittiğimiz zaman benim gözüme çarpan havanın ve çevrenin çok temiz olmasıydı. O zamanlar İstanbul’da  sadece Atatürk Havalimanı vardı. New York veya Chicago havaalanına indiğiniz zaman aradaki fark anlatılmayacak kadar göze çarpıyordu. Şu an Atatürk Havaalanı ve Sabiha Gökçen Havaalanı var, iki hava alanında ciddi mesafe kat edildi ama şehirleşme açısından İstanbul kıyaslanamayacak derecede kötü. Bu birinci deneyimdi yani dikkatimi çeken. İkinci şeyse orada siyasi ya da başka kollamalarla gelmiş bir hoca bulamazsınız, böyle bir hoca işgal ettiği konumu hak etmediğinden sırıtır ve tutunması imkansız olur. Bunun ne kadar değerli olduğunu burada göreve başladıktan sonra daha iyi anladım. Burada i türlü türlü etkenlerle kollanmış insanları görebiliyorsunuz. Bu da bilimsel kalitenin yükseltimesinde en büyük engellerden biri olarak karşımıza çıkıyor.

Amerika’ya gittiğinizde iletişim zorluğu yaşadınız mı?

Hayır yaşamadım, insanlar ve özellikle de görevliler gayet medeni ve anlayışlıydı. Sizi usanmadan dinler ve varrsa sorunu çözmek için elinden geleni yapardı.

Peki, oraya giderken yabancı dil seviyeniz ne durumdaydı?

Ben İstanbul Teknik Üniversitesi’nde 1 yıl hazırlık okumuştum. Zaten gitmeden de dil eğitim almıştım. Dil problemim yoktu.

Amerika’da o dönemlerde yaşam şartları nasıldı? Adapte olmakta güçlük çektiğiniz durumlar oldu mu?

Amerikan devleti tüm vatandaşları koruyacak şekilde her türlü tedbirleri almış. Mesela kiralanacak evlerde  buzdolabı, Fırın ve halı gibi şeylerin bulundurulması zorunludur. Öğrenciler için şehir içi toplu taşıma ya ücretsizdir ya da okula ödediğiniz harcın içinde olacak şekilde düzenleme yapılmıştır. Sağlık sigortası öğrenciler için zorunludur.

Lisansüstü eğitimini yurt dışında tamamlamak isteyen öğrencilere tavsiyeleriniz neler olur?

Eğer öğretim üyesi olmak, AR-GE merkezlerinde çalışmak veya ciddi firmalarda ciddi projelerde görev almak istiyorlarsa kesinlikle gitmelerini tavsiye ediyorum. Bu sayede, İngilizceyi kaynağında öğreneceklerinden ömürleri boyunca İngilizce problemleri olmayacak.  Ayrıca,  gerçekten kaliteli bir eğitim alma imkanına sahip olacaklar Özgür ve bağımsız bir birey olarak hiç kimsenin etkisi altında kalmadan oradaki şehirleşmeyi, şehir ortamını, devlet-vatandaş ilişkisini gözlemleyecek ve bunları döndüğünde ülkemizin daha da iyi yerlere gelmesi için kullanacaklardır.

Türkiye’ye neden döndünüz? Sadece burs yüzünden mi?

Ailevi sebeplerden dolayı dönmeyi istedim. Mesleğim nedeniyle iş bulmam kolaydı ve alacağım ücret tatmin ediciydi. Ancak, annem yaşlı ve yalnızdı. Bu sebeple dönme ihtiyacı hissettim. Onu yalnız bırakamazdım. Onun dönmek istememde etkisi büyüktü. Annem  81 yaşında, halen daha annemle bayağı ilgileniyorum. Hepimize uzun ve sağlıklı ömür dilerim.

Peki, Türkiye’ye geri döndüğünüzde adapte olmakta güçlük yaşadığınız durumlar oldu mu?

Sakarya Üniversitesi adına yurt dışına gönderildiğimi belirtmiştim. Eşim de zaten Sakaryalı. Bir de ailem 1979 yılından Sakarya’da ikamet etmektedir. O nedenle, çok fazla bir adaptasyon sıkıntısı yaşamadım.  Ayrıca, sağ olsun kayınpederimde yurda dönüş yaptığımda yerleşme süreçlerimizde bize oldukça yardımcı oldu. Kampüse yakın bir konumda bahçeli bir ev satın aldım. Bu arada, Sakarya Üniversitesi’nin kampüs manzarası eşsizdir.