Prof. Dilek Batıbay – University of Illinois (Doktora) – ABD

Kendinizi tanıtır mısınız?
Ben Dilek Batıbay. Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı’nda öğretim üyesi olarak görev yapıyorum. 1984 yılında araştırma görevlisi olarak göreve başladım. Burada piyano dersi veriyorum. Lisans eğitimimi Marmara Üniversitesi’nde tamamladım aynı zamanda İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuarı mezunuyum.

Lisansüstü eğitiminizi nerede tamamladınız?
Yüksek lisansımı ve sanat yeterliliğimi Marmara Üniversitesi’nde aldım. 1992-1997 arasında University of Illinois’da; Amerika’da doktora öğrenimi görmek üzere kabul edildim. O yıllar arasında orada doktora öğrenimimi tamamladım.

Yurt dışına gidiş sürecinizden bahseder misiniz? Herhangi bir burs aldınız mı?
Evet, YÖK’ün kontenjanı ile doktora bursu aldım. Daha sonra Amerika’da çeşitli üniversiteler ile yazışmalarım başladı. Hem CV’mi hem çalışmalarımın bulunduğu dosyalarımı, transcriptlerimi, diplomalarımı gönderdim. Ayrıca bizim dalda bir de performans gerekiyor. Çünkü ben doktora çalışmamı performans üzerine yapmak istemiştim. Onun için de o dönem şartlarıyla 1 saatlik bir kayıt oluşturmuştum. Bir CD kaydı. Bunların hepsini başvurduğum üniversitelere gönderdim ve University of Illinois’tan kabul aldım. Orada tekrar bir sınava tabii tutuluyorsunuz. Performansınızı canlı olarak da görmek istiyorlar. Süreç böyle ilerledi…
Bu süreçte TOEFL puanı almak üzere İngilizce çalışmalarımı da yaptım. Ben tam olarak istedikleri puanı almadığım için “Şartlı Acceptance” aldım. Amerika’da ki her okul şartlı kabul vermeyebiliyor. Biz branşımız gereği öncesinden kayıt gönderdiğimiz için uygun buldular ancak o dönemde minimum 550 TOEFL puanı almak koşuluyla kabulümü yaptılar. 1992 yılının Kasım ayında gittiğim zaman iki dönem orada ki üniversitenin Intensive İngilizce kurslarına devam ettim. Tekrar TOEFL sınavına girdim ve gereken puanı alıp kesin olarak kabulümü aldım.
Yüksek lisansınızı neden yurt dışında yapmadınız?
O dönemde burs imkânı yoktu. Kendi olanaklarımla da yurt dışına gitmem mümkün değildi. O yüzden gitmedim ve Marmara Üniversitesi’nde tamamladım.

Amerika’yı seçmenizin bir sebebi var mıydı?
Aslında biraz buradaki rektörlüğün yönlendirmesi ile Amerika’yı seçmiş oldum. Yoksa bizim branşımızda da diğer branşlarda olduğu gibi Avrupa’da da gidilebilecek çok güzel okullar vardı.
Ama şöyle de bir şey var; eskiden Güzel Sanatlara bağlı müzik, resim dallarında yüksek lisans veya doktora diye bir şey yoktu. Biz Sanat Dalı olarak kabul edilirdik ve okullarda farklı bir kulvarda eğitim verilirdi. Fakat daha sonrasında konservatuarlarda dâhil olmak üzere üniversitelere bağlanınca böyle bir derecelendirme gelişti. Avrupa’da hala daha müzik alanında bu yoktur. Yani performans açısından eğer çalıyorsanız doktora dereceniz yoktur. Onlar ayrı bir kategori de değerlendirirler. Mesela solistlik sınavına tabii tutarlar sizi, solistlik derecesi alırsınız. Ama onun adına doktora ya da yüksek lisans denmez. Sanat dalları ayrılır. Burada YÖK’ün verdiği bursta master veya doktora için olduğundan ancak Amerika’da branşım üzerine doktora yapabileceğim sistem mevcut olduğundan programı en uygun olan Amerika oldu.
University of Illinois sizin tercihiniz miydi?
Şöyle bir durum söz konusu; bu tip başvurularda en az 5-6 üniversiteye başvurmanız size tavsiye ediliyor. Çünkü bir ya da iki okul nokta atışı her zaman size olumlu olarak dönmeyebiliyor. Onun için mümkün olabildiği kadar çok okula başvurun deniyor. Bir de daha önce o bölgede Visiting Scholar olarak görev yapmış bir Türk hocamız vardı. University of Illinois’ın özellikle piyano bölümünün oldukça güçlü ve lisansüstü eğitim içinde Top List’te 3.sırada yer aldığını söylemişti.
Yaşama şartları da çok önemli etken burada. Büyük şehirlerde yaşadığınız zaman orada aldığınız burs parası yetmeyebiliyor. Mesela New York ya da Chicago’nun göbeğinde yşamak istediğiniz zaman ödeyeceniz kira hani İstanbul’da yaşamak gibi çok daha yüksek meblalara ulaşıyor. O zaman da devlet bursu için aldığınız miktar size yetmeyebiliyor. Ama biraz daha büyük şehir yakınında bir yerleri tercih ederseniz bu daha yararlı oluyor. Hatta böyle şehirlerin kampüsleri çok daha güzel oluyor. Son derece güzel bir kampus hayatı yaşıyorsunuz ve çok daha uygun fiyatlarda yaşamınızı sürdürebiliyorsunuz. Avantaj olarak birde böyle ortamda aklınızı çelecek çook şeyde olmuyor. Gerçekten kendinizi çalışmaya verebiliyorsunuz, küçük şehirlerde bulunan o büyük kampüslerde.
Yurt dışına gittiğinizde dil konusunda bir problem yaşadınız mı?
Tabii ki. Zaten söylediğim gibi çokta 4-4’lük bir dille gitmemiştim. TOEFL’ımın tamamını alamamıştım orada sınavlara girmek üzere, devamını getirmek üzere gitmiştim. Belirli ölçülerde, belirli standartlarda konuşabiliyordum. Söylenenlerin büyük bir kısmını anlayabilir bir durumda gittim Amerika’ya. Oradayken de kendinizi geliştirmek için devamlı dinlemeye konsantre oluyorsunuz. Bol bol haber programları dinledim, bol bol kitap okudum, İngilizce gramer çalıştım. Oraya yabancı dil öğrenmek için gelen yabancılarla da karşılaşıyorsunuz. Bu sizi motive ediyor ve o ortamda daha hızlı öğreniyorsunuz. Zamanla uyum sağladım ben de.
Doktora eğitiminiz boyunca herhangi bir seminere veya konferansa katıldınız mı? Eğitiminiz süresince neler yaptınız?
Evet, orada oldukça faaldim diyebilirim. Mesela oradaki Türk Öğrenci Derneği’nin başkan yardımcılığını bile yaptım. Aşağı yukarı 100 tane Türk öğrenci vardı. Müzik bölümünde de tek Türk öğrenci bendim. Üniversite genelinde olan bir dernekti ve orada başkan yardımcılığı yaptım. Birçok şeyi organize ettik, seminerler verdik.
Onun dışında kendi branşımla ilgili de başka eyaletlerde konserler verdim. Ohio Üniversitesi’nde, Washington DC’de konser verdim. Bu tarz faaliyetlerim oldu. Zaten oraya gittiğiniz zaman aktif bir hayata giriyorsunuz. Çünkü orada çalışma moduna girebilme imkânını daha fazla buluyorsunuz. Zaten sadece onu yapmak için gitmiştim, başka bir hedefim yoktu. Burs almak bir avantaj oluyor çünkü para kazanmak diye bir zorunluluğunuz olmuyor. Böyle olunca da kendinizi tamamen derslerinize kanalize ediyorsunuz.
Yurt dışında lisansüstü eğitim almak isteyen öğrencilere tavsiyeleriniz nelerdir?
Oraya ilk gidildiğinde bir adaptasyon dönemi yaşanılıyor, bu bir gerçek. Özellikle ilk defa ayrılıyorsanız ülkenizden veya ailenizden bu biraz zorlu bir süreç… Orada insanlar çok farklı, yaşam standardı çok farklı, yeni bir hayata geçiyorsunuz; her şey farklı. Bir süre kendinizi yalnız hissediyorsunuz en azından arkadaş edinene kadar. Orada ki çevreyi tanıyana kadar…
Bu durumu atlatabilmek için üniversitenin Yabancı Öğrenciler Bürosuna gidip sordum: “Bana destek olabilecek herhangi bir Türk öğrenci var mı?” diye. Orada işte Türk Öğrenci Derneği’nin başkanı ile tanıştım. Onlar yardımcı oldular, bilmediğim şeyleri öğrenmemde katkıları oldu.
Orada kendinizi geliştirmeye bakın ama devamlı Türk öğrencilerle takılmanın da şöyle bir dezavantajı var; dilinizi geliştirmekte çok zorlanıyorsunuz. Çünkü doğal olarak çok fazla Türkçe konuşuyor oluyorsunuz o durumda. Onlarla tabii ki görüşün ama İngilizcenizi geliştirmek için de Amerikalılarla, diğer yabancılarla diyaloga girin.
İlk 3 ayı atlattıktan sonra o zorlukları yenmeye başlıyorsunuz. Kendinize güveniniz geliyor. Orada çok fazla çalışıldığını görüyorsunuz, sizde ister istemez bu çalışma temposuna ayak uyduruyorsunuz.

Peki, neden yurt dışında kalmadınız?
Burslu olarak gittiğim için imzaladığım taahhütte dönme şartım vardı. Dönmezsem de aldığım bursu geri ödeme sözü var, onun yapmam gerekiyordu. Ama zaten o zamanlar aklımda da öyle bir şey yoktu. Çünkü insan bir şekilde ailesini, ülkesini özlüyor. O kadar da cazip gelmiyordu bana orada kalma düşüncesi.
Yapmadığınız için pişman olduğunuz bir şey var mı?
Evlendikten sonra yurt dışına gitmiştim ben. Şimdi ki aklım olsa belki de kalmayı denerdim ya da en azından oradayken bir çocuk sahibi olsaydım da onun Amerikan vatandaşlığı gibi bir hakkı olsaydı diye düşündüğüm oluyor.
Peki, Türkiye’ye döndüğünüz de adapte olmakta güçlük yaşadığınız durumlar oldu mu?
Tabii. Ben yurt dışında 4,5 sene kaldım. Bu sürede çok azımsanacak bir zaman değil. Adapte oluyorsunuz ve alışıyorsunuz bazı şeylere. İlk döndüğüm zaman zorlandığım şeyler olmadı desem yalan olur.
Oradaki sistem çok oturmuş bir vaziyette, başka şeyler devreye giremiyor. İş etiği oturmuş kafalarında, o ahlakı benimsemişler. Bu duruma alışıyorsunuz ve burada işler öyle gitmeyince bir sarsıntı yaşadığınız olabiliyor. Bende bu anlamda adapte olmakta güçlük çektim ama alışılıyor zamanlar her şeye.