Doç. Dr. Mustafa Çakır – Pennsylvania State University(Yüksek Lisans,Doktora) – ABD

Kısaca kendinizi tanıtır mısınız?
Ben Doçent Doktor Mustafa Çakır… Marmara Üniversitesi Biyoloji Öğretmenliği Anabilim Dalı başkanıyım. 2004’ten beri burada görev yapmaktayım. 1997 yılında Gazi Üniversitesi Biyoloji Öğretmenliği bölümünden mezun oldum. Aslen Hataylıyım. 1998-2004 yılları arasında master ve doktora eğitimimi Pennsylavania State University’de yaptım.

Lisansüstü eğitiminizi hangi bölüm üzerinden aldınız?
İki yüksek lisansım var benim. Biri kendi bölümüm yani Fen Eğitimi. Fen Eğitimi’nde doktoraya devam ederken Öğrenme Psikolojisi üzerine bir ilgim olduğundan dolayı yine Amerika’dayken Öğrenme Psikolojisinin bir alt dalı olan Ölçme Değerlendirme üzerine yüksek lisans yaptım. Dolayısıyla Fen Eğitimi ve Ölçme Değerlendirme üzerine iki yüksek lisansım ve yine Fen Eğitimi üzerine bir doktora eğitimim var.

Yurt dışına gidiş sürecinizden bahseder misiniz?
1997 yılında mezun olduktan sonra aynı yılın Kasım ayında MEB tarafından yapılan Yurt Dışı Bursu için sınava girdim. Yurt dışı Lisansüstü Sınavı diye YLS adında bir sınavdı. O sınava girdim. O sınava girerken aynı üniversite tercihleri gibi üniversitelerde tercihler, bölümler vardı. Yani sınava girerken tercihinizi yapıp giriyordunuz. Benim ilk tercihimde Marmara Üniversitesi vardı. Tercihimi o şekilde yapıp sınava girdim. Zannediyorum Şubat ayında sonuçlar belli olmuştu. MEB Bursunu kazanmıştım.
Fen Lisesi mezunuydum ve Gazi Üniversitesi’nden de Biyoloji Öğretmenliği alanından mezun olmuştum. Dolayısıyla Fen Eğimi üzerine yoğunluk vardı, dil üzerine çok önem vermezdik. Bu nedenle yabancı dil seviyem çok düşüktü. Ancak MEB bize 1 yıl süre verdi. O 1 yıl içerisinde TOEFL sınavını geçecek ve Amerika’da ki bir üniversiteden kabul alma hakkımız olacaktı. Burs alma şartı içindi bu. Dolayısıyla Şubat ayında İngilizce çalışmaya başladım. ODTÜ’de bir kursa gittim. Haziran ayında TOEFL sınavını geçtim. Hazırlık süreci vs. derken 01.01.1998 yılında Amerika’daydım.
Amerika’yı siz mi tercih ettiniz?
Söylediğim gibi sınava girmeden önce tercih kitapçığı vardı. Mesela Marmara Üniversitesi Biyoloji Bölümü 2 kişi için istiyor. Ama birini Amerika’ya birini İngiltere’ye göndereceğim, diyor. Örneğin başka bir üniversite de diyor ki: “İki kişi İngiltere’ye göndereceğim” gibi. Bu şekilde ben Marmara Üniversitesi’ni tercih etmiştim. İki arkadaş kazanmıştık ve bize sordular “Nereye gitmek istiyorsunuz?” diye. İkimizde Amerika demiştik ama benim puanım ondan fazla olduğu için ben Amerika’ya oda İngiltere’ye gönderilmiş oldu.
Peki, yurt dışı deneyimlerinizden bahseder misiniz?
Toplamda 5,5-6 yıla yakın bir süre orada kaldım. Türkiye’ye döndükten sonra da 2008 yılında Avusturalya Hükümeti’nin bursunu aldım. Orada bir üniversiteye araştırmaya gittim. 2012 yılında Kanada’da yine burs alıp araştırmaya gittim. Bu şekilde Amerika dışında da bulunduğum ülkeler oldu.
Amerika’dayken de birçok çalışmada yer aldım. Akademik olsun kültürel olsun birçok konuda deneyimim oldu.
Sporla ilgilendim orada, spor faaliyetlerine katıldım. Üniversitenin 110 bin kişilik bir stadı vardı. Bulunduğu şehrin nüfusu 80 bindi ve her maçta dolu bir şekilde olurdu. Güz döneminde maçlar olurdu o zamanlar futbola giderdim. Bahar döneminde de basketbola giderdim.

İlk gittiğinizde iletişim zorluğu yaşadınız mı?
Biz oraya TOEFL sınavını geçerek gittik. Orada bir dil eğitimi almadık. 1 Ocak’ta gittim ve 7 Ocak gibi dersler başlamıştı. İlk zamanlar için teorik bilgilerim vardı bundan dolayı derslerde çok zorlanmıyorum ama hani kulak aşinalığı dersler dışında sorun olabiliyordu. Derslerde sorun yaşamıyordum çünkü hocalar çok temiz İngilizce konuşuyorlardı ama günlük hayatta bu böyle değildi. Dışarıdaki insanlarla biraz anlaşmak zordu… Şunu hatırlıyorum; ilk gittiğimde 8 ay kampüs içerisinde lisansüstü eğitim alan öğrenciler için evler vardı. Orada kalmıştım. Alman, Çinli ve Amerikalı ev arkadaşlarım vardı. Dolayısıyla uluslararası öğrencilerin çok olduğu bir yerdi. Alışmam kolay oldu. 8 ay sonrada başka bir Çinli arkadaşımla eve çıktık beraber. Türklerde çok vardı orada özellikle mühendislik alanında hatta Türk Öğrenci Birliği vardı. Türkler olmasına rağmen ben yabancılarla aynı evde kalmayı tercih ettim. 8 ay sonrasında gayet rahattım, ilk 2-3 ayda pratikten kaynaklanan bir zorluk olabilir ama 8 ay sonrasında çok rahattım, kampüs dışına yabancı bir arkadaşla eve çıkabilecek kadar.
Çeşitli konferans veya seminerlerde yer aldınız mı?
Tabii ki. Hatta ilk konferansa yüksek lisansa başladıktan 2 ay sonra gitmiştim, Boston’a. Amerika’da Fen Eğitimcilerin derneğine ait olan bir konferanstı, yılda 1 kez yapılıyordu. Bölümdeki hocalarımız, arkadaşlarımız o kongreye gidiyorlardı. Bende yeni başlamış olmama rağmen katılmıştım. Orada hem diğer çalışmaları gördüm hem de insanların nerede neler yaptığını gördüm. Makalesini okuduğum birçok insanla orada tanıştım, görüştüm. Benim bir sunumum yoktu o zaman ama daha sonraki yıllarda kendi sunumlarımla da katıldım tabii ki.
Yurt dışındaki kongrelerin nasıl bir avantajı var diye sorarsanız da; literatürü takip ediyorsanız ismini bildiğiniz insanlarla tanışma fırsatı elde ediyorsunuz ayrıca kimin nerede hangi üniversitede ne yaptığı konusunda bilginiz oluyor. Bunları bilmek güzel… Yılda en az 1-2 konferansa katılıyordum yani döndüğümde toplamda 15-16 konferansa katılmışlığım vardır.
Orada aldığınız burs size yetiyor muydu?
Ben oradayken bekârdım, Amerika’da o şekilde yaşarken de yetecek bir burstu o tabii ki. Bu konu biraz da Amerika da bulunduğunuz yere göre değişkenlik gösterir. Boston, Chicago veya Los Angeles gibi büyük ve metropolitan yerlerde değilseniz hemen hemen her yerde o burs size yetebiliyor. 1100$ gibi bir burs alıyorduk o zaman. Bu da normal bir Amerikalı asistanın aldığı paraydı. Araştırma görevlisinin aldığı para kadar bir burs veriliyordu. Maddi bir sıkıntım yoktu o para bana yetiyordu ama tabii ki ekstra durumlar için ihtiyaç olabiliyordu. Örnek veriyorum Türkiye’ye geliş gidişiniz orada büyük bir masraftı veya orada sadece bulunduğunuz yerde değil de Amerika’yı da gezeyim diyorsanız, gezilere katılacaksanız bunlarda biraz masraflı durumlar. Ekstra paraya ihtiyaç duyabiliyorsunuz bu gibi durumlarda. O para temel ihtiyaçlar bağlamında yeten sınırlı bir paraydı. Ben oradayken okulun kütüphanesinde çalışıyordum, teknoloji biriminde. Haftada 20 saat kadar. Hocalara teknoloji konusunda yardımcı oluyordum, danışmanlık yapıyordum. Çünkü şimdiki gibi değildi o zamanlardaki teknoloji. Bununda bana çok faydası oldu bu sayede birçok derse ücretsiz olarak girebilmiştim 🙂
Oradan aldığım ekstra para oluyordu ve ben bununla da rahatlıkla gezebiliyordum. İki yılda bir Türkiye’ye geliyordum. Oraları gezip gördükçe kültürüne, diline aşina oluyorsunuz. Bu çok faydalı bir durum… Orada gitmediğim yer yoktur, oldukça fazla gezdim. Üniversiteden mezun olduktan sonra hiç İngilizcem yoktu ancak lisansüstü eğitimimden döndükten sonra konuştuğum kişinin hangi eyaletten olduğunu anlayabilecek kadar İngilizcemi geliştirmiştim.
Lisansüstü eğitimini yurt dışında tamamlamak isteyen öğrencilere tavsiyeleriniz nelerdir?
Mutlaka yapın 🙂
Benim küçük kardeşim ben yurt dışına gittiğim süreçte ODTÜ’de İktisat okuyordu. Mezun olduktan sonra Türkiye’de kalmak istedi ama ben pek izin vermedim. “Yüksek lisansını, doktoranı yap tekrar dön” dedim. Kabul etti ve geldi. Master ve doktorasını yaptı. O mastırını bitirdiği dönemde ben döndüm Türkiye’ye. Ben buradayken de o doktorasını yaptı. 2007- 2008 gibi doktorasını bitirdi. Şu an orada üniversitede yardımcı doçent olarak görev yapıyor. Oraya gidişin kolay olmadığı gibi dönüşte kolay olmuyor. 6-7 yıllık bir yatırımınız var sonuçta orada. Ben Türkiye’ye döndüğüm zaman 6 yıllık yatırımı bırakıp da geldim. 6 yıl çok uzun bir süre orada farklı bir kültür içerisinde arkadaşlarınız değişiyor, çevreniz değişiyor. Orada çok farklı bir insan oluyorsunuz. Döndüğünüzde de sanki hayata tekrar başlıyormuşsunuz gibi zor bir dönüş. Tabii herkes bunu tercih etmiyor mesela ben döndüm ama kardeşim kalmayı tercih etti. Ama döndükten sonra da dediğim gibi uzun süreli de kısa süreli de çok seyahatim oldu oraya. Hiçbir zaman da keşke demedim, her zaman “iyi ki yaptım, iyi ki döndüm” diyorum. Belli şeylerden fedakârlık edip belli şeylerden kazanç sağlıyorsunuz…
Yurt dışında lisans eğitimi almayı değil de daha çok lisansüstü eğitim almayı öneriyorum. Bizim üniversitelerimizin lisans eğitimi konusunda daha ciddi olduğunu düşünüyorum. Orada da yüksek lisans, doktora eğitimi daha ciddi. Dolayısıyla kesinlikle tavsiye ederim. Zaten onu yapmadan da gerçek bir üniversite ortamı görmüş olmuyorsunuz. Ülkemizde çok kaliteli üniversiteler de var tabii ama çoğu da ortalamanın altında. Gerçekten üniversite okudum demek için oralarda lisansüstü eğitim almak gerekiyor diye düşünüyorum. İnsana hem profesyonel anlamda hem de kültürel birçok şey katacaktır, ufuk açacaktır.